BEROTEGI EFEKTUA
ZER DA? Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-efektuko gasek (BEG) sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena), karbono dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
KARBONO OXIDOA: Karbonoa atmosferaratzeko biderik arruntena erregai fosilen erretzekuntzaren bidezkoa baldin bada ere, badago beste bide bat deforestazioa dena. Gainera, deforestazioaren efektua bikoitza da; alde batetik basoak erretzen direnean zuhaitz eta landareek duten karbonoa CO2 moduan askatzen dutelako, eta bestetik, landareen funtzio klorofilikoaren eragina txikiagotu egiten delako.
METANOA:
Gaur egungo hiru dira metanoa sortzeko bideak; batetik animalia belarjaleen gorotzetatik, arroztietatik eta azkenik zabortegietatik. Metanoak beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino hogeita hamar aldiz handiagoa da.
lurrazaleko ozonoalAirea gutxi berritzen den leku kutsatuetan sortzen da. Estratosferan dagoen ozonoak izpi ultramoreetatik babesten gaituen bitartean, poluzioaren eraginez lurrazalean sortutako ozonoak arnas arazoak sortu ezezik beroa harrapatzeko ahalmena duen lainoa sortzen du. Beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino bi mila aldiz handiagoa da.
LURRAZALEKO OZONOA
Airea gutxi berritzen den leku kutsatuetan sortzen da. Estratosferan dagoen ozonoak izpi ultramoreetatik babesten gaituen bitartean, poluzioaren eraginez lurrazalean sortutako ozonoak arnas arazoak sortu ezezik beroa harrapatzeko ahalmena duen lainoa sortzen du. Beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino bi mila aldiz handiagoa da.
KARBONO OXIDOA: Karbonoa atmosferaratzeko biderik arruntena erregai fosilen erretzekuntzaren bidezkoa baldin bada ere, badago beste bide bat deforestazioa dena. Gainera, deforestazioaren efektua bikoitza da; alde batetik basoak erretzen direnean zuhaitz eta landareek duten karbonoa CO2 moduan askatzen dutelako, eta bestetik, landareen funtzio klorofilikoaren eragina txikiagotu egiten delako.
METANOA:
Gaur egungo hiru dira metanoa sortzeko bideak; batetik animalia belarjaleen gorotzetatik, arroztietatik eta azkenik zabortegietatik. Metanoak beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino hogeita hamar aldiz handiagoa da.
- Nitrogeno oxidoa: Batez ere izakiek sortzen dute. Baina gas hau sortzeko bide artifiziala ere badago basoak erretzea, ibilgailuen ihes-tutuetako gasak eta nekazariek erabilitako ongarriak. Beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino ehun eta berrogeita hamar aldiz handiagoa da.
- CFC: Mende honetara arte atmosferak ez du eduki gas hau. Oraindik, atmosferako zati txiki bat besterik ez bada ere kutsatu gas honekin, bere eragin-ahalmena izugarria da. Ozonoa murriztu ezezik, gas honek beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino hamar mila aldiz handiagoa da.
- KlorofluorokarbonoMende honetara arte atmosferak ez du eduki gas hau. Oraindik, atmosferako zati txiki bat besterik ez bada ere kutsatu gas honekin, bere eragin-ahalmena izugarria da. Ozonoa murriztu ezezik, gas honek beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino hamar mila aldiz handiagoa da.
lurrazaleko ozonoalAirea gutxi berritzen den leku kutsatuetan sortzen da. Estratosferan dagoen ozonoak izpi ultramoreetatik babesten gaituen bitartean, poluzioaren eraginez lurrazalean sortutako ozonoak arnas arazoak sortu ezezik beroa harrapatzeko ahalmena duen lainoa sortzen du. Beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino bi mila aldiz handiagoa da.
LURRAZALEKO OZONOA
Airea gutxi berritzen den leku kutsatuetan sortzen da. Estratosferan dagoen ozonoak izpi ultramoreetatik babesten gaituen bitartean, poluzioaren eraginez lurrazalean sortutako ozonoak arnas arazoak sortu ezezik beroa harrapatzeko ahalmena duen lainoa sortzen du. Beroa harrapatzeko duen ahalmena karbono (IV) oxidoarena baino bi mila aldiz handiagoa da.